Emocje potrafią zablokować najlepsze decyzje, strategie i plany biznesowe. Jak nigdy dotąd w biznesie musimy skupić się na uruchomieniu kreatywności i myślenia innowacyjnego. Jednak bez uspokojenia emocji nie będziemy w stanie stworzyć nic nowego. Nadszedł czas łączenia świadomości biznesowej ze świadomością emocjonalną u szefów i liderów.
Kryzys dosięgnął firmy z dnia na dzień. To, co sprawdzało się do tej pory nagle przestaje działać. Zahamowanie podaży i popytu w części branż może wykreować efekt domina o skali na razie trudnej do przewidzenia. Wszystkie firmy, a w szczególności te z sektora MŚP gwałtownie szukają nowych rozwiązań, a ich właściciele muszą każdego dnia podejmować szereg ważnych decyzji.
Nie od dziś mówi się o tym, że stres i negatywne emocje powodują spustoszenie w naszych organizmach, ale mogą też pchnąć właścicieli firm i szefów zespołów do złych decyzji. Znane strategie w warunkach obecnego kryzysu mogą być nieskuteczne, nadszedł czas uruchomienia kreatywności i tworzenia nowych rozwiązań. Do tego potrzebna jest szefom „spokojna głowa”, odporność psychiczna oraz właściwe narzędzia, które wesprą ich proces decyzyjny.
Stąd pomysł na cykl naszych artykułów – chcemy pokazać jak w czasach kryzysu wykorzystać podstawowe narzędzie do zarządzania – model biznesowy i jego elementy oraz współczesną wiedzę o emocjach do podejmowania decyzji o firmie i ludziach. Ten poradnik ma pokazać jak korzystać z modelu biznesowego w nowy sposób.
Na początek zacznijmy od tego co już znamy. Business Model Canvas czyli kanwa modelu biznesowego jest narzędziem zarządzania. Jest to wizualny wykres opisując kluczowe elementy działalności firmy: m. innymi jej klientów, ofertę, kanały sprzedaży i infrastrukturę.. Business Model Canvas został pierwotnie zaproponowany przez Alexandra Osterwaldera na podstawie jego wcześniejszych prac nad Business Model Ontology.
Największą zaletą kanwy modelu biznesowego jest to, że w prosty sposób podsumowuje obecny sposób działania firmy oraz wpływu tych działań na finanse firmy.
Używając umiejętnie kanwy modelu możemy zdiagnozować mocne i słabe strony naszej firmy oraz zaprojektować zmiany i przewidzieć efekty naszych decyzji w obrębie poszczególnych bloków modelu biznesowego. Jeśli więc właściciele firm MŚP stoją obecnie przed dylematami na temat tego jak przystosować się do nowych warunków i przetrwać na rynku w nowej formule, kanwa może być przydatnym narzędziem wspierającym ich decyzje biznesowe.
Dla tych, którzy tym narzędziem nie posługują się na co dzień, a chcieliby od teraz zacząć, proponujemy na początek 3 zasady pracy z modelem biznesowym.
Wszystkie bloki w modelu biznesowym są „naczyniami połączonymi”
Bloki w modelu biznesowym nie są odrębnymi jednostkami, tylko elementami działania jednego organizmu, jakim jest nasza firma. To, kim są nasi klienci, warunkuje ofertę, którą dla nich robimy, oraz kanały dystrybucji, jakimi im ją dostarczamy.
Przykład: jeśli produkujemy i sprzedajemy produkty przeznaczone dla starszych osób, potrzebujemy wziąć pod uwagę, że nie każdy z nich ma komputer i dostęp do internetu, więc w normalnych warunkach taki konsument będzie wolał albo musiał pójść po nasz produkt do sklepu stacjonarnego. To powinno mieć odzwierciedlenie w poszczególnych blokach modelu. To też oznacza, że w sytuacji kiedy ten klient nie będzie miał dostępu do sklepu stacjonarnego z jakiegokolwiek powodu (np. zamknięcie sklepów na jakiś czas), jego możliwość zakupienia naszego produktu będzie utrudniona.
To, komu i co sprzedajemy, warunkuje nasze kluczowe aktywności i zasoby.
Przykład: jeśli jesteśmy właścicielem restauracji premium, to aby dostarczać najwyższej jakości ofertę, musimy zapewnić sobie po stronie zasobów dobrego szefa kuchni, menedżera obsługi klienta, a także wysokiej jakości wnętrze i dogodną dla naszych klientów lokalizację.
Wypełniamy model biznesowy po to, żeby zweryfikować, na ile jest to optymalna formuła zarabiania.
Powyższy przykład z restauracją premium pokazuje, że jest to model obciążający właściciela wysokimi kosztami stałymi: musimy zapewnić sobie drogie zasoby ludzkie oraz infrastrukturę do tego, by móc świadczyć usługi premium.
Mocnymi stronami takiego modelu potencjalnie są zamożni klienci i możliwość brania odpowiedniej marży za nasze usługi, ale aby to osiągnąć, musimy regularnie ponosić wysokie koszty stałe. Taki model biznesowy niesie ze sobą konkretne ryzyka w określonych sytuacjach – takich jak np. epidemia – kiedy nagle ruch do restauracji praktycznie zamiera, właściciele zostają z wysokimi kosztami i odcięciem od źródła przychodów.
Wypełniamy model biznesowy aby zastanowić się co jest naszą kluczową kompetencją i jak możemy zarobić na niej w lepszy sposób.
Kontynuując przykład z restauracją premium – analiza ryzyk tradycyjnego modelu restauracji premium prowadzi do pytania, czy jest sposób, model, który pozwoliłby nam realizować naszą działalność i podobną jakość w lepszy, mniej kosztowny sposób?
Tutaj jako przykład podam firmę Ulala Chef https://ulalachef.com/pl/. To firma świadcząca usługi gastronomiczne o jakości jak w najlepszej restauracji, ale ….bez restauracji. Na czym polega tutaj model biznesowy? Został on skoncentrowany wokół kluczowej kompetencji jaką jest umiejętność przygotowania wykwintnego posiłku oraz obserwacji, że goście potrzebujący wyjątkowej jakości jedzenia nie zawsze chcą w tym celu wyjść z domu.
Ta obserwacja mogłaby jednak zaprowadzić nas do dosyć oczywistego wniosku, że nasza restauracja może prowadzić catering na wynos. Jednak w przypadku Ulala Chef firma posiada jeszcze jedną ważną kompetencję –dobre rozumienie możliwości nowych technologii. Kreatywność biznesowa pozwoliła firmie na połączenie wiedzy o klientach z wiedzą o możliwościach nowych technologii i inne podejście do infrastruktury firmy.
Firma funkcjonuje w oparciu o platformę internetową oraz sieć współpracujących kucharzy. Klienci na platformie podają lokalizację, gdzie ma odbyć się impreza domowa, podają termin i wybierają menu oraz potwierdzają rezerwację. Kucharz działający „zdalnie” i współpracujący z daną lokalizacją potwierdza termin realizacji zamówienia. Robi odpowiednie zakupy i w określonym dniu pojawia się w domu, przygotowuje posiłek, serwuje go, a następnie sprząta po sobie. Firma w ten sposób nie ponosi kosztów fizycznej infrastruktury oraz pracowników gastronomicznych, a więc to, co może stanowić duże obciążenie po stronie kosztów.
Te trzy podstawowe zasady nie wyczerpują potencjału pracy z modelem biznesowym, ale podkreślają filozofię podejścia do tego narzędzia – model biznesowy ma na pomóc w tym, abyśmy dobrze zastanowili się, co jest naszymi kluczowymi umiejętnościami/ kompetencjami w firmie i jak lepiej/ inaczej możemy to wykorzystywać, aby dalej zarabiać.
Jest jeszcze jeden aspekt niezwykle istotny w pracy nad modelem biznesowym oraz podejmowaniem decyzji biznesowych. Ten aspekt nazwałabym „pierwszym blokiem modelu biznesowego” i są to emocje.
Narzędzie modelu biznesowego umożliwia przejrzysty ogląd naszego biznesu, jednak aby przejść od audytu do rozwiązań, potrzebne nam jest kreatywne i otwarte myślenie. To procesy, które słabo wychodzą nam pod presją i w stresie. Stąd moje zaproszenie dla Małgosi Marczewskiej, ekspertki od zarządzania emocjami, o podzielenie się technikami, dzięki którym możemy uspokoić stres zanim przystąpimy do pracy z modelem biznesowym i podejmowaniem najważniejszych decyzji firmowych.
Jak uspakajać swoje emocje aby móc podejmować racjonalne decyzje?
Musimy zacząć od podstaw. Najważniejsza jest świadomość własnych emocji.
Wielopokoleniowy trening pomijania swoich emocji i ukrywania ich, bardzo skutecznie blokuje nasz świadomy dostęp do uczuć, które kierują naszymi zachowaniami. Mówiąc krótko – nie wiemy co czujemy! Ponad 70 % osób raczej wie co myśli. Większości z nas, bardzo trudno jest nazwać emocję, która pojawia się, np. gdy słyszę co oni mówią. Zastanawiamy się co zrobić, bojkotując informacje emocjonalne.
Żeby móc uspakajać emocje blokujące podejmowanie dobrych decyzji, najpierw musimy przejść trening świadomego zauważania własnych emocji.
Proste ćwiczenie na zauważanie swoich emocji.
Znajdź spokojną chwilę, przypomnij sobie jakaś emocjonalną sytuację np. z poprzedniego dnia, zadaj sobie pytanie: co konkretnie czułem / czułam w tej sytuacji? Nazwij uczucia, które Ci towarzyszyły, zapisz je.
Spróbuj określić natężenie tych emocji np. w skali od 1 – 10. Zauważ jakie odczucia w ciele towarzyszą tym uczuciom. Powtarzaj to ćwiczenie codziennie przez min tydzień. Ucz się świadomie zwracać uwagę na swoje emocje i ich natężenie, w czasie realnym.
Następnie powinniśmy zrobić „update” naszego samopoczucia emocjonalnego, wynikający z najnowszej wiedzy o mechanizmach emocjonalnych i ich wpływie na nasze decyzje.
Proste ćwiczenie na update emocji:
Skup uwagę na oddechu i swoich odczuciach w ciele. Ignoruj myśli jeśli się pojawią, ignoruj opór, po prostu kieruj swoją uwagę do wnętrza i utrzymuj skupienie na oddechu, aż poczujesz, że napięcie tego uczucia spada aż do ulgi. W razie trudności skorzystaj z technik uwalniania emocji blokujących, znajdziesz je np. w aplikacji myola.pl. Jeśli zdarzy Ci się eskalacja emocji w trakcie spotkania czy rozmowy, zrób to ćwiczenie zanim podejmiesz jakieś decyzje lub działania. Pamiętaj nadmiar stresu blokuję nasz mózg i dostęp do konstruktywnych rozwiązań.
Te dwa etapy ułatwiają trzeci etap, trening świadomego podejmowania decyzji strategicznych. Świadomość rozumiemy tutaj jako umiejętność uruchamiania odpowiedzialnego myślenia i działania. Świadomość emocjonalna to coś więcej niż umiejętność stosowania właściwych taktyk w konkretnych sytuacjach. Jest to zdolność do naturalnego ukierunkowania uwagi na informacje wspierające, dające najlepszy efekt, przynoszące spełnienie i poczucie sensu.
Proste ćwiczenie na przekierowanie uwagi na właściwe informacje wspierające.
Kiedy zauważysz, że poziom napięcia spadł, skieruj swoją uwagę na najmocniejsze strony swoje lub zespołu, doświadczenia gdy w trudnych sytuacjach znalazły się znakomite rozwiązania. Wypisz je na kartce. Poszukaj wśród nich informacji wspierających – rozpoznasz je po tym, że od razu poczujesz przypływ energii kreatywnej. Możesz też zacząć ćwiczyć technikę koherencji serca, opracowaną przez HearhMath Institute, https://www.heartmath.com/science/. Ta technika ma ogromny wpływ na nasz autonomiczny układ nerwowy, znajdziesz ją w języku polskim na profilu LABlife – https://www.facebook.com/LABlifeWAW
Nadeszły czasy niestabilne, niepewne, złożone. Zmienia się paradygmat całego systemu. Punktem wyjścia staje się kreatywność, a wartością i dobrem wspólnym, pomysły. Teraz kryteria sukcesu wyznaczają emocje pracowników i konsumentów. Czas na nowe zasady gry.
O autorkach artykułu:
Agnieszka Węglarz jest niezależnym doradcą, strategiem i praktykiem biznesowym w B2B i B2C oraz wykładowcą. Ma ponad 20 lat doświadczenia zawodowego. Pracowała jako menedżer w dużych firmach, gdzie odpowiadała za strategię, marketing i rozwój biznesu. Pracowała dla wielu znanych marek polskich i międzynarodowych w takich branżach jak telekomunikacja, IT, finanse, branża spożywcza, FMCG oraz media.
Od 2014 roku prowadzi własną firmę doradczą Go2Market. Specjalizuje się w budowaniu strategii rozwoju biznesu w B2B, pracuje głównie z firmami z sektora MŚP. Wykorzystując wieloletnie praktyczne doświadczenie menedżerskie oraz wiedzę trenerską pomaga firmom budować ich strategie metodą warsztatów.
Jest ekspertem od tematyki modelu biznesowego, segmentacji, oferty wartości, strategii sprzedażowej i marketingowej oraz sprzedaży doradczej. Prowadzi bloga o tematyce biznesowej www.agnieszkaweglarz.com oraz własny kanał na YouTube – Biznes Ring by Agnieszka Węglarz.
Można się ze nią skontaktować pisząc na adres: agnieszka.weglarz@g2m.biz.pl albo bezpośrednio wysyłając wiadomość na LinkedIN.
Małgorzata Marczewska jest ekspertką w dziedzinie potencjału emocjonalnego, advisor w Google for Startups Residency, wykłada na Akademii Kozmińskiego; MBE Executive i Akademia Przywództwa Kobiet, jest członkinią LiderShe – stowarzyszenia liderek biznesu. Angażuje się w wspieranie potencjału startupów, współpracuje z Campus Google. Założycielka LABlife – szkoły Projektowania Myślenia w obszarach Life, Art, Biznes.
Uczestniczka American Arts Incubator. Pomysłodawczyni i współzałożycielka Barberian Barbershop&Academy. Małgorzata jest współautorka z Olgą Kozierowską serii podcastów Update – w pierwszej piątce najlepszych podcastów Audioteki i Lecton, autorka kursów Elementarz Emocjonalny, Projektowanie Myślenia, ArtCoaching, Projektowanie Biznesu Życia, Szkoła Miłości dla Rodziców.
Zafascynowana badaniami i odkryciami naukowymi na temat funkcjonowania człowieka – jego możliwości i mechanizmów: neurologicznych, fizjologicznych i psychologicznych. Śledzi z determinacją i ciekawością najnowsze technologie i ich wpływ na kształtowanie naszego życia. Prowadzi indywidualne sesje dla ludzi biznesu, mediów i sztuki.