Małe i średnie przedsiębiorstwa wytwarzają w Polsce znaczącą część krajowego PKB i zatrudniają istotną część ogólnej liczby pracujących. Wśród nich znajduje się również rosnąca liczba startupów, czyli młodych, innowacyjnych przedsięwzięć, które poszukują formuły rozwoju. Jednak mimo posiadania dobrych produktów i usług, polskie firmy MŚP często nie wykorzystują swoich szans na wzrost. Część z nich zatrzymuje się i nie zwiększa skali działania.
Dynamiczna zmiana warunków konkurowania
Przyczyny tej sytuacji leżą między innymi w dynamicznych zmianach warunków konkurowania, jakie nastąpiły w ostatnich latach. W dużym stopniu przyczynił się do tego szybki rozwój cyfrowych technologii, które z kolei tworzą kolejne nowe trendy. Zwiększa się dystans między tymi, którzy potrafią skutecznie wykorzystywać cyfrowe technologie do poprawiania efektywności i skalowania swojego biznesu, a tymi, którzy tego nie robią.
Cyfrowe technologie pomagają firmom między innymi szybciej docierać na rynek, a także redukować koszty działalności. Często też pozwalają im tworzyć zupełnie nowe oferty oparte na możliwościach cyfrowych i dzięki temu lepiej na nich zarabiać.
Trzeba to jednak powiedzieć jasno – same cyfrowe technologie nie są gwarantem sukcesu. Kluczowa jest umiejętność dostrzegania na rynku oraz w firmie problemów i potrzeb, oraz umiejętność dostrzegania i formułowania nowych rozwiązań w zestawieniu z możliwościami, jakie dają cyfrowe technologie w sposób, który da firmie przewagę konkurencyjną.
Ta zasada dotyczy zresztą całego zarządzania strategią rozwoju firmy na rynku – kluczową kompetencją właścicieli firm jest w tak dynamicznym otoczeniu umiejętność dostrzegania nowych szans i nowych ryzyk, zestawiania ich z posiadanymi zasobami i formułowanie nowych strategii wzrostu.
Schyłek intuicyjnego zarządzania
O sukcesie firmy rozstrzyga więc coraz częściej całościowy pomysł na biznes, czyli model biznesowy, który zapewni firmie rentowny wzrost, a także operacyjne umiejętności zarządzania takim modelem biznesowym na co dzień.
W obecnych czasach coraz trudniej jest prowadzić biznes „intuicyjnie”. Dzięki swojej elastyczności i prędkości działania firmy MŚP oraz startupy mają szanse skutecznie walczyć o pozycję na rynku lokalnym i międzynarodowym, ale potrzebują do tego profesjonalnej wiedzy i narzędzi, które pomogą im rozwijać ich działania szybciej, lepiej i bardziej rentownie.
Mocną stroną mniejszych firm jest ich zwinność, ale słabszą – bardziej ograniczone zasoby finansowe. Tu często nie ma miejsca na błędy – bowiem któryś z nich może firmę kosztować stratę nie do odrobienia. Innymi słowy współcześni liderzy takich firm potrzebują nowoczesnych kompetencji strategicznych i operacyjnych aby nie tracić pieniędzy na niewłaściwe decyzje i redukować do minimum uczenie się na własnych porażkach.
Spójność zarządzania strategicznego i operacyjnego
Umiejętność formułowania jasnej strategii oraz modeli biznesowych to podstawa by firma osiągała rentowny wzrost. Strategia biznesowa definiuje na czym i w jaki sposób firma chce zarabiać oraz implikuje wybór określonych rynków, segmentów klientów, a co za tym idzie ofert, modeli i kanałów sprzedaży.
Aby strategia przyniosła zamierzony skutek, potrzebne jest jej skuteczne wdrożenie, wsparte zarządzaniem operacyjnym. Strategia powinna mieć więc oparcie we właściwej strukturze oraz organizacji pracy w tej strukturze. Odpowiednio zbudowane zespoły i jasno określone cele oraz funkcje tych zespołów mają za zadanie wesprzeć skutecznie dotarcie do wybranych rynków i segmentów. To, co dodatkowo wspiera efektywną pracę zespołów to dobre procesy, które porządkują przepływ pracy i podział zadań.
Architektura cyfrowych technologii w firmie
W obecnych czasach wiele firm nie dałoby rady osiągnąć większej skali działalności bez wspierających je coraz bardziej systemów IT i cyfrowych technologii. Wspierają one realizację strategii biznesowej i zarządzanie operacyjne, mogą być także źródłem nowych ofert, czy wręcz nowych modeli biznesowych.
Tak jak strategia biznesowa powinna być projektowana z uwzględnieniem możliwości, jakie dają cyfrowe technologie, tak wykorzystanie i wdrożenie cyfrowych technologii w firmie powinno być ściśle związane z celami strategii biznesowej oraz założeniami systemu zarządzania operacyjnego.
W nowoczesnych modelach biznesowych opartych w większym lub mniejszym stopniu na technologiach cyfrowych nie ma miejsca na tradycyjny podział „biznes wymyśla”, IT „wdraża”. Wykorzystanie i wdrożenie takich technologii w sposób, który ma dać firmie przewagę konkurencyjną pociąga za sobą nie tylko analizy techniczne, ale również analizy biznesowe i wymaga wykwalifikowanych specjalistów z szeroką wiedzą i umiejętnościami w obu zespołach, regularnie ze sobą współpracujących.
Zarządzanie ludźmi i ich pracą – epoka OKR-ów i kultur organizacyjnych
W sytuacji ciągłych wolt rynkowych system, w którym tylko szefowie wymyślają, a pracownicy realizują pomysły zgodnie z instrukcjami w wielu firmach przestaje się sprawdzać. W tak dynamicznych czasach cała firma musi myśleć i działać „zwinnie”, zgodnie z obraną strategią. To stawia jednak przed liderami nowe wymagania jeśli chodzi o zarządzanie ludźmi i ich pracą. Potrzeba większej samodzielności pracowników oznacza konieczność stworzenia ram, które zapewnią, że wszyscy będą szli w tym samym kierunku jako jeden zespół i „grali do te samej bramki”.
Takimi ramami są elastyczne metodyki zarządzania pracą zespołów, takie jak np. OKR-y (Objectives Key Results), które poprzez formułowanie klarownych celów i oczekiwanych rezultatów jasno pokazują zespołom, co dla firmy jest ważne oraz na czym należy się koncentrować.
Coraz więcej firm w sposób świadomy pracuje również nad swoją kulturą organizacji, czyli zbiorem norm, wartości i zachowań, które wspierają wdrażanie strategii, scalają i angażują zespoły wokół celów oraz kultywują odpowiednie postawy.
Świadomy model przywództwa
Nowe zasady konkurowania stawiają przed liderami również nowe wyzwania w obszarze ich własnego modelu przywództwa. Współczesne czasy wyraźnie pokazują, że zarządzanie firmą oznacza prowadzenie biznesu, ale również prowadzenie ludzi, którzy w tej firmie pracują. Skuteczne przywództwo wymaga wiedzy i umiejętności zarówno w obszarze kompetencji „twardych”, jak i „miękkich”.
Nowe czasy wymagają od liderów z jednej strony myślenia strategicznego, z drugiej – umiejętności skutecznego wprowadzania w życie swoich koncepcji. Otoczeni szumem informacyjnym współcześni liderzy powinni potrafić zachować w tym przenikliwość i koncentrację na tym, co najważniejsze. Trudno będzie im to osiągnąć bez wysokiej samoświadomości, dlatego coraz częściej powtarza się, że jednym z ważnych nawyków świadomego lidera jest ciągła autorefleksja.
Biznes w czasach cyfrowej rewolucji
Zawodowo zajmuję się edukacją kadry menedżerskiej, przybliżając jej światowe koncepcje zarządcze, a do tego sama na co dzień pracuję jako doradca w projektach z menedżerami i właścicielami firm MŚP oraz jako mentor z założycielami start-upów. Rozumiem aktualne potrzeby i problemy świata MŚP. Widzę potencjał tam leżący, ale również wyzwania, które obecna rzeczywistość i stawia przed nimi.
Aby wygrywać na rynku małe i średnie firmy potrzebują najnowocześniejszych kompetencji zarządczych, które do tej pory były domeną największych organizacji. To, w połączeniu z ich zwinnością może im dać szansę na rozwój. Stąd pomysł na nowy cykl moich artykułów. Jego celem jest wsparcie menedżerów MŚP i startupów wiedzą, która pomoże im zwiększać konkurencyjność ich firm w dobie cyfrowych możliwości.
Zapraszam serdecznie do lektury. Najbliższy artykuł poświęcony będzie strategicznym podstawom biznesu, czyli modelom biznesowym.
O autorce
Agnieszka Węglarz jest doradcą, strategiem i praktykiem biznesowym w B2B i B2C oraz wykładowcą. Ma ponad 20 lat doświadczenia zawodowego. Pracowała jako menedżer w dużych firmach, gdzie odpowiadała za strategię, marketing i rozwój biznesu. Pracowała dla wielu znanych marek polskich i międzynarodowych w takich branżach jak telekomunikacja, IT, finanse, branża spożywcza, FMCG oraz media. Od 2014 roku prowadzi własną firmę doradczą Go2Market. Specjalizuje się w budowaniu strategii rozwoju biznesu w B2B, pracuje głównie z firmami z sektora MŚP. Wykorzystując wieloletnie praktyczne doświadczenie menedżerskie oraz wiedzę trenerską pomaga firmom budować i wdrażać ich strategie metodą warsztatów. Jest ekspertem od tematyki modelu biznesowego, segmentacji, oferty wartości, strategii sprzedażowej i marketingowej oraz sprzedaży doradczej. Można się z nią skontaktować pisząc na adres: agnieszka.weglarz@g2m.biz.pl albo bezpośrednio wysyłając wiadomość na LinkedIN.