Siłą wizjonerskich liderów jest kreatywność i determinacja w dążeniu do celu. Ich umysły są do zdolne do tworzenia wielu pomysłów, nierzadko pod wpływem chwili albo na bazie intuicji. Jednak skuteczne wdrażanie pomysłów w warunkach ograniczonych zasobów wymaga wyboru i priorytetyzacji. Umiejętność krytycznego myślenia istotnie to wspiera.
Myślenie krytyczne
Myślenie krytyczne to umiejętność rozpatrywania pomysłów w przemyślany sposób. Celem krytycznego myślenia jest realistyczna ocena – koncepcji, opcji, kierunków.
Myślenie krytyczne wymaga zobiektywizowanego i uporządkowanego podejścia w oparciu o fakty i dane, oraz ich analizę z użyciem praw logiki. Na podstawie zebranych informacji i danych identyfikujemy związki przyczynowo-skutkowe i decydujemy które założenia przyjmujemy, które odrzucamy, w co wierzymy i które działanie wybieramy, a które co nie.
Ubranie myślenia krytycznego w strukturę
Dla tych, którzy nie mają wprawy w myśleniu krytycznym może być ono początkowo trudne, ale pomaga w tym praca na schematach i listach pytań. W procesach strategicznych pomagają sprawdzone modele analityczne.
Poniżej opisuję kilka wskazówek jak ubrać myślenie krytyczne w ustrukturyzowane podejście:
- Określ pytanie, na które chcesz sobie odpowiedzieć. Np. jaka strategia dotarcia do klientów będzie dla nas najbardziej efektywna?
- Doprecyzuj definicje i pojęcia. Co definiujemy konkretnie jako strategię dotarcia? Np. czy precyzyjnie chodzi nam o wybór kanału dotarcia do klientów? Co to znaczy efektywna? Czy w sensie mierzalnym chodzi nam o parametr czasu (najszybsze dotarcie) czy o parametr finansowy (najniższy koszt dotarcia)?
- Zbierz obserwacje. Np. Firmy, które znamy i które odniosły sukces stosują dotarcie bezpośrednie i to daje im najszybszy efekt. My też powinniśmy używać kanałów bezpośrednich. To jest Twoja hipoteza, która wymaga weryfikacji.
- Zweryfikuj obserwacje – zbierz dane i fakty. Znajdź różne źródła i opracowania na ten temat, porównaj różne przypadki i punkty widzenia. Może się okazać, że znajdziesz zarówno opinie potwierdzające hipotezę o skuteczności dotarcia bezpośredniego, jak i jej zaprzeczające. Co wtedy?
- Porównaj założenia. Sprawdź, na jakich założeniach opierają się te opinie. Jakich przypadków dotyczą? Czy te przypadki są analogiczne do Twojej sytuacji? Może się np. okazać, że nie możesz siebie porównywać do firm, które odniosły sukces używając kanałów bezpośrednich i nie możesz sprowadzać się do wspólnego mianownika z takimi firmami.
- Porównaj wnikliwie źródła. Sprawdź jeszcze, które opinie i punkty widzenia są oparte na obiektywnych i istotnych danych, a które tylko wyrażają subiektywny osąd sytuacji. Kto wydał te opinie? Czy ta osoba ma praktyczne doświadczenie i dorobek w temacie, na który się wypowiada?
- Ustal co jest krytyczne dla osiągnięcia efektu, który zdefiniowałeś. Przeanalizuj zebrane opinie i przypadki pod kątem związków przyczynowo-skutkowych. Zbuduj na tej podstawie model decyzyjny, który uporządkuje czynniki kluczowe dla rozwiązania analizowanego problemu w określonych warunkach. Jednym z takich czynników może być np. wielkość zasobów Twojej firmy, innym koszt kanału dotarcia albo czas potrzebny, aby go uruchomić.
- Zredukuj ilość hipotez – odrzuć te oparte wyłącznie na osądach lub te, które wyraźnie wyrażają osobiste preferencje. Oceń mocne i słabe strony tych, które pozostały.
- Dokonaj wyboru/ podejmij decyzję. Wybierz te hipotezy, które optymalnie przystają do rozwiązania Twojego problemu. Oceniając je, weź pod uwagę następujące kwestie:
- Jakie zasoby i aktywności będą potrzebne do realizacji danego pomysłu
- Jakie pociągnie to za sobą koszty
- Jak szybko realizacja pomysłu doprowadzi do pozytywnego wyniku
- Jaką korzyść biznesową przyniesie pomysł firmie
- Jakie ryzyka przyniesie pomysł firmie
Powyższa lista jest oczywiście szkieletem, który można elastycznie przerabiać. Ważne, by przy pracowaniu nad swoim własnym wariantem listy kontrolnej przyświecał nam cel stworzenia zobiektywizowanych kryteriów.
Pułapka decyzji podejmowanych na skróty.
Obecne czasy to nieustanna presja – nieprzewidzianych zmian, brakującego czasu, a także historii wzrostów i sukcesów biznesowych, które pozostałym graczom rynkowym podnoszą ciśnienie i psychologiczną gorączkę. Takie sytuacje kuszą, by podejmować decyzje na skróty.
Dodatkowo otacza nas wiele informacji, które w najlepszym przypadku rozpraszają i podają nieprzydatną wiedzę, a w najgorszym wprowadzają w błąd i propagują szkodliwe tezy. Przy podejmowaniu decyzji warto pamiętać, że mózg ludzki, w szczególności pod presją, chętniej sięga po swoje utarte schematy myślowe niż po pogłębioną i krytyczną refleksję.
Tym bardziej więc w niepewnych czasach warto stawiać na racjonalne podejście do rzeczywistości. Wymaga ono na początku więcej czasu i uporządkowanego myślenia, ale może oszczędzić wielu bolesnych konsekwencji decyzji podejmowanych na gorąco.
O autorce – Agnieszka Węglarz
Doradca, strateg i praktyk biznesowy w B2B i B2C oraz wykładowca. Ma doświadczenie menedżerskie w dużych firmach, gdzie odpowiadała za strategię, marketing i rozwój biznesu. Pracowała dla wielu znanych marek polskich i międzynarodowych w takich branżach jak telekomunikacja, IT, finanse, branża spożywcza, FMCG oraz media. Od 2014 roku prowadzi własną firmę doradczą Go2Market. Specjalizuje się w budowaniu i wdrażaniu strategii rozwoju biznesu w B2B, pracuje głównie z firmami z sektora MŚP i startup-ami technologicznymi. Pomaga firmom budować i wdrażać ich strategie metodą warsztatów. Jest ekspertem od tematyki modelu biznesowego, segmentacji, oferty wartości, strategii sprzedażowej i marketingowej oraz sprzedaży doradczej. Można się z nią skontaktować pisząc na adres: agnieszka.weglarz@g2m.biz.pl albo bezpośrednio wysyłając wiadomość na LinkedIN.